Ze hadden meestal een ludiek en soms fel karakter. Door middel van actie eisten verpleegkundigen en verzorgenden betere werkomstandigheden, meer salaris en meer invloed. De protesten waren succesvol in het mobiliseren van media. Het bereik en de steun onder beroepsgenoten, de maatschappij en de politiek waren daardoor groot.
Wegdrukken
De Witte Woede is het meest toonaangevende voorbeeld van protest onder verpleegkundigen. In ons collectieve geheugen neemt het een centrale plek in als het gaat om verpleegkundigen en actievoeren. Aan de ene kant is dat terecht: het is een ijkpunt in de geschiedenis van de Nederlandse verpleegkunde. Aan de andere kant drukt het alle andere voorbeelden uit de geschiedenis weg van verpleegkundigen en verzorgenden die actie voerden. Dat versterkt in zekere zin het hardnekkige beeld van verpleegkundigen als een beroepsgroep die grotendeels apolitiek is en weinig geneigd tot actie.
Natuurlijk is de Witte Woede niet enige voorbeeld van protest. Een korte zoektocht in de fotocollectie van het FNI was voldoende om dit beeld te ontkrachten. Opvallend: van de vele foto’s van protesterende verpleegkundigen en verzorgenden uit onze collectie is er niet één gemaakt tijdens de Witte Woede.
De foto’s vormen bewijs van vele grotere en kleinere protesten onder verpleegkundigen en verzorgenden in de jaren ‘70 en ‘80. Dat waren decennia waarin Nederlanders sowieso vaak de straat op gingen, tegen kernwapens, oorlog of voor het milieu. Verpleegkundigen waren daarin niet anders. In onze zoektocht vonden we voorbeelden van protesten waarin zij actievoerden wanneer ze zagen dat de patiënt dat nodig had. Vaak ontbreekt de uitgebreidere context van de foto’s. Dat is problematisch, omdat die belangrijk is voor het behoud van dit stukje verpleegkundige geschiedenis.
‘Een krachtig wapen voor betere zorg’
Met onderzoek achterhaalden we enkele verhalen achter protesten. Door veel gepuzzel en het raadplegen van de foto’s zelf, Google Maps en beeldbanken van stadsarchieven, lukte het ons bij een aantal foto’s de plaats en tijd vast te stellen. Met die informatie konden we gemakkelijk door krantenarchief Delpher bladeren om te zien of er is geschreven over deze protesten. Bij sommige foto’s vonden we dat. Bijvoorbeeld artikelen over protesten van Rotterdamse wijkverpleegkundigen, die de straat op gingen voor een eerlijkere herverdeling van de zorg in de stad. Veelzeggender dan de verhalen die we vonden, waren de verhalen die we niet vonden. Van veel protesten achterhaalden we weinig tot geen publicaties in de kranten. Hoe komt dat? Waarom besteedde de pers geen aandacht aan deze protesten? En wat maakte de Witte Woede zo anders?
Onterecht beeld
Het is aannemelijk dat het gebrek aan media-aandacht er mede een oorzaak van is dat we buiten de Witte Woede weinig andere voorbeelden van verpleegkundige protesten zien. Het versterkt ten onrechte het eenzijdige beeld van de verpleegkundige als apolitiek en weinig geneigd tot actie. Terwijl het juist belangrijk is om te zien dat verpleegkundigen en verzorgenden een grotere traditie hebben in actievoeren dan we vaak denken. Het is goed daar bij stil te staan, want actie kan op zijn tijd een krachtig wapen zijn voor de eigen professionele ontwikkeling en betere zorg. Dat hebben beroepsgenoten in de geschiedenis laten zien!
