Uitdagingen in de zorgsector leiden tot innovatieve benaderingen die putten uit diverse disciplines en expertises. Binnen de health humanities werken zorgverleners samen met academici en kunstenaars om geschiedenis, filosofie, performance en culturele studies te integreren in opleiding en praktijk, zoals te zien is in de groeiende Arts for Health-beweging in Nederland.1
Dit TvZ-dossier, over de geschiedenis van de verpleegkunde, benadrukt de steeds bredere reeks activiteiten waarbij archieven en museumcollecties worden gebruikt. Daartoe behoren ook bijdragen aan het eerste landelijke evenement over verpleegkunde en de health humanities: het Creative Care-symposium, gehouden aan de Universiteit van Amsterdam op 23 en 24 mei 2024.
Erfenissen
Historisch onderzoek kan individuele verhalen herontdekken, zo maakt dit dossier duidelijk. Illustratief is Cecile aan de Stegges relaas over verpleger, verzetsheld én oorlogsslachtoffer Willem Wilschut. Historisch onderzoek kan ook instellingen belichten, zoals Geertje Boschma aantoont in haar studie naar de ontwikkeling van de Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis (PAAZ) en de psychiatrische verpleegkunde in de algemene ziekenhuizen.
‘Het herontdekken van het verleden is cruciaal’
Erfenissen – wat we ons herinneren en vergeten uit het verleden – vormen het verpleegkundig werk van vandaag. We kunnen onze huidige situatie niet begrijpen zonder na te denken over de paden die ons hier hebben gebracht. Daarnaast kan geschiedenis helpen ons de toekomst opnieuw voor te stellen, zoals de artikelen in dit dossier zo levendig demonstreren.
Lokale inspanningen
Midden in een volksgezondheidscrisis vertrouwen beleidsmakers vaak op massacommunicatiecampagnes, terwijl de geschiedenis het belang van lokale inspanningen door vertrouwde experts aantoont. Jet Spits maakt dit duidelijk in haar onderzoek naar de rol van verpleegkundigen in de tuberculosebestrijding in de eerste helft van de 20e eeuw. Mia Vrijens beschrijft hoe sporen van dergelijk lokaal werk, hoewel dit de afgelopen jaren uit de populaire cultuur verdwenen lijkt, nog steeds zichtbaar zijn in onze populaire cultuur en openbare ruimte. Haar voorbeelden tonen de hoge waardering voor deze rollen en suggereren manieren om het verborgen werk van (wijk)verpleegkundigen opnieuw te presenteren. Zo kunnen dit werk en de mensen die het uitvoeren, beter worden erkend en beloond.
Hugo Schalkwijk en Iris van Versendaal herstellen de vergeten traditie van rebellerende verpleegkundigen in ere. Rebellerende verpleegkundigen zijn activisten met strategieën die de volgende golf van hervormingen kunnen inspireren. Ze zijn nodig om verpleegkundigen en verzorgenden te beschermen tegen de groeiende druk en hen de veranderingen te laten leiden die nodig zijn voor de toekomst van de zorg. Boschma laat zien hoe verpleegkundigen de gezondheidszorg kunnen transformeren. Bijvoorbeeld bij de invoering van een ‘therapeutisch klimaat’ in de psychiatrie. Dit leidde tot een nieuw professioneel bewustzijn en zelfstandigheid binnen multidisciplinaire teams.
Behoud erfgoed
Het herontdekken van het verleden is cruciaal en alleen mogelijk door documenten, afbeeldingen, artefacten en interviews te verzamelen en bewaren. De auteurs in dit TvZ-dossier werken aan het behoud van verpleegkundig erfgoed, met verpleegkundigen en verzorgenden als belangrijkste bondgenoten en inspiratiebronnen. Samen kunnen we activiteiten ontwikkelen die zorg, creativiteit, geschiedenis en erfgoed integreren. Activiteiten die nuttig zijn voor verpleegkundigen, verzorgenden en degenen voor wie zij zorgen.
Referentie
- Themanummer Health care humanities. Tijdschrift voor Gezondheidzorg en Ethiek. 2022;32(3):57-72.
