Activiteiten die zorg, creativiteit, geschiedenis en erfgoed integreren, zijn nuttig voor verpleegkundigen en hun zorgvragers. Dat betoogt Manon Parry in het openingsverhaal. Zij is bijzonder hoogleraar geschiedenis van de geneeskunde, verpleging en verzorging aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Parry schrijft: ‘Erfenissen – wat we ons herinneren en vergeten uit het verleden – vormen het verpleegkundig werk van vandaag. We kunnen onze huidige situatie niet begrijpen zonder na te denken over de paden die ons hier hebben gebracht. Daarnaast kan geschiedenis helpen ons de toekomst opnieuw voor te stellen, zoals de artikelen in dit dossier zo levendig demonstreren.’
Verzetsheld
Cecile aan de Stegge duikt in het verleden van Willem Wilschut. Hij was niet alleen verpleger, maar ook verzetsheld en uiteindelijk oorlogsslachtoffer. Het werd hem fataal dat hij joodse mensen een onderduikadres bood. Aan de Stegge is verpleegkundige, faculteit voor gezondheidszorg, aan Hogeschool Leiden.
Tuberculose
Jet Spits schrijft over ‘de wijkzuster en tuberculose’. ‘Coronapreventie door wijkverpleegkundigen lijkt erg op tuberculosepreventie een eeuw geleden’. Spits is historisch onderzoeker van de verpleegkunde, lectoraat Persoonsgerichtheid in een ouder wordende samenleving, aan Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid in Eindhoven.
PAAZ
Geertje Boschma zoomt in op de historie van PAAZ, oftewel psychiatrische afdeling algemeen ziekenhuis. Zij doet dat aan de hand van de PAAZ in het Elkerliek ziekenhuis, die werd geopend in 1969. Twee oud-verpleegkundigen die waren betrokken bij de ontwikkeling hebben hierover in 2011 verteld in een oral history-interview. Boschma is hoogleraar aan de University of British Columbia in Vancouver, Canada.
Actievoeren
Verpleegkundigen hebben een rijkere traditie van actievoeren dan vaak wordt gedacht, schrijven Hugo Schalkwijk en Iris van Versendaal in hun bijdrage aan het TvZ-dossier. ‘De Witte Woede is veruit het bekendste voorbeeld van verpleegkundig protest in de Nederlandse geschiedenis. Toch is het bij lange na niet het enige voorbeeld.’ Schalkwijk is conservator V&VN, Utrecht, en onderzoeker lectoraat persoonsgerichtheid in een ouder wordende samenleving, Fontys Hogeschool, Eindhoven. Iris van Versendaal werkt als publiekshistoricus.
Kunst en cultuur
‘Wijkverpleging is terug te vinden in kunst en cultuur’, besluit Mia Vrijens het TvZ-dossier. ‘Bijvoorbeeld in museumcollecties, liedjes, gedichten, boeken en op tv. Maar ook in de wijk via gebouwen of beelden.’ Vrijens is historicus-onderzoeker wijkverpleging bij FNI-V&VN.
Dit is echt belangrijk nieuws: leren van het verleden biedt niet alleen “proud to be a nurse” of “wie haar geschiedenis niet kent is gedoemd deze te herhalen”, maar vooral verdieping aan ons huidig en toekomstig bestaan. Verpleegkundigen met als basis de in-service-bedrijfsopleidingen voelen een andere historie, dan de mbov-ers en bachelor-verpleegkundigen. Het lijkt me verstandig om “onze” gezamenlijke afkomst te kennen en mede daarop gebaseerde feiten te gebruiken om samen meningen over onze nabije toekomst te ontwikkelen. Bijvoorbeeld zullen in 2045 nog maar weinig A, B en Z- verpleegkundigen hun vak uitoefenen ( pensioen ). En de eerste MBOV-ers en Bachelors zijn reeds met pensioen gegaan. Wat laten zij na? En ook de eerste verplegingswetenschappers, die in Nederland afstudeerden ( Maastricht ) zijn ook al met pensioen. Nu kun je van de ervaringen van deze niet ( meer ) praktiserende collega’s nog op de hoogte komen. Vaak zijn deze ervaringen niet of gebrekkig vastgelegd en gaan onze primaire bronnen verloren. Er zijn natuurlijk ook goede studies van onze eigen historie, maar ik beluister toch ook meningen als “dat is toch geweest en wat moeten we ermee”! Zeer goed van TVZ om hieraan helder aandacht te schenken. Hulde aan de redactie !!!