Onder de genomineerden voor de Johannes van Duurenprijs 2024 viel mij het duo Marlies van der Pas en Robert Eijpe op. Zij werken bij Altrecht in het Willem Arntsz Huis aan de Lange Nieuwstraat in Utrecht, dat zes jaar geleden nog een bolwerk van controle was. Dat heb ik indertijd als uitzendkracht ervaren. Nieuwsgierig ging ik daarom afgelopen zomer op bezoek.

Cultuurshock

Dit was een cultuurshock. Het hele gebouw ademt een andere sfeer dan in 2018; een sfeer van gastvrijheid. Alle verpleegkantoren staan bijvoorbeeld open en er is een groot therapieaanbod. In plaats van verbodsregels hangen er ‘uitnodigingen’ tot gedrag. Ook zijn nog slechts twee separeers in gebruik, die bovendien gedurende steeds minder uren gebruikt worden (zie figuur). Hoe is dit zo gekomen?

Marlies en Robert volgden in 2018 de post-hbo-opleiding HIC Psychiatrie bij Roland van de Sande en Suzanne Verschueren aan Hogeschool Utrecht. Tijdens de opleiding stapten zij naar hun manager met de boodschap dat ze deze HIC-aanpak wilden invoeren. Zij werden één dag per week vrijgesteld in de rol van ‘regieverpleegkundige HIC’. Daarnaast stonden zij drie dagen per week in de patiëntenzorg tijdens dag- en avonddiensten. Het eerste jaar was er tegenstand; méér verdienen en minder op de afdeling staan werd hen niet in dank afgenomen. In reactie hierop schiepen zij eerst voorwaarden voor innovaties die ieders bureauwerk vergemakkelijkten.

‘In Altrecht hangen geen verbodsregels meer’

Manager Eric Zuidhoek steunde dit beleidsmatig. Alle acute-opnameafdelingen van Altrecht waren vanaf 2015 al geleidelijk geconcentreerd aan de Lange Nieuwstraat; overige bedden afgebouwd onder het motto ‘herstellen doe je thuis’.

Principes Werkboek HIC

In het Willem Arntsz Huis verblijven nu 53 acuut opgenomen psychiatrische patiënten. Zij zijn verspreid over vier afdelingen, die werken volgens principes uit het Werkboek HIC.* De 3 high care-afdelingen tellen elk 16 patiënten, de intensive care-afdeling heeft er 5. Elke afdeling werkt met een bezetting van vier vroege diensten, vier late diensten en twee nachtdiensten. De hele HIC heeft dus een 16-16-8-bezetting op 53 patiënten. Als het noodzakelijk is, kan dit worden opgeschaald. Alle separaties worden structureel geëvalueerd, evenals de incidenten.

Tot slot hebben de regieverpleegkundigen – samen met hun opleiders – zes klinische signaleringsplannen geschreven: voor (1) angst, (2) agressie, (3) ontremming, (4) somberheid, (5) suïcidaliteit en (6) wanen & hallucinaties. Ook hebben ze een landelijk uitwisselingsnetwerk voor HIC-collega’s elders opgezet.

Chapeau!

* Tom van Mierlo, Frits Bovenberg, Yolande Voskes en Niels Mulder. Werkboek HIC. High en intensive care in de psychiatrie. Amsterdam: 2020