De notitie licht de verschillende rollen toe die bijvoorbeeld de verpleegkundige of de verpleegkundig specialist kan hebben waar het Samen Beslissen betreft. Die rollen zijn voor de mogelijke verpleegkundige ‘primaire zorgverlener’, ‘lid van een multidisciplinair team’ en ‘besliscoach’. De verpleegkundig specialist kan een 4e rol hebben. Namelijk de primaire zorgverlener zijn binnen een specifiek medisch expertisegebied en een specifieke werkomgeving.
Rol als primaire zorgverlener
Als ‘primaire zorgverlener’ stel je de verpleegkundige diagnose. Daarbij leg je de patiënt eerst uit dat hij een keuze heeft en dat zijn mening belangrijk is om die keuze te maken. De voor- en nadelen van elke keuze bespreek je natuurlijk ook. Geef daarbij antwoorden op de volgende vragen, adviseert de notitie:
- Wat is de mogelijke winst?
- Wat zijn de risico’s?
- Wat betekent de optie voor de belasting en belastbaarheid van de patiënt?
‘Vervolgens bespreekt de zorgverlener de voorkeuren van de patiënt. Observeert zijn of haar reacties en benoemt deze. Deze fase kan zo nodig een aantal keren worden doorlopen totdat de patiënt klaar is om een beslissing te nemen.’ De notitie gaat voor deze rol uit van het 3-talk model van Elwyn.
Rol als lid multidisciplinair team
Als lid van een multidisciplinair team zijn voor de verpleegkundige en de verpleegkundig specialist de volgende aandachtspunten belangrijk, aldus de notitie:
- ‘De verpleegkundige en de verpleegkundig specialist zijn de zorgverleners die het meest intensieve contact met de patiënt en zijn of haar familie hebben. Hierdoor signaleren zij vaker dan andere zorgverleners de problemen die patiënten ervaren. Met hen delen patiënten ook eerder hun zorgen en problemen dan met andere zorgverleners. Door die informatie in te brengen in het interprofessionele team, wordt de probleemanalyse getoetst en aangevuld.’
- ‘Verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten zijn sterk gericht op kwaliteit van leven. Ze zijn ook gewend om het hierover met patiënten te hebben, in het bijzonder als onderdeel van advance care planning. Wanneer patiënten al met verpleegkundigen over hun levensdoelen en waarden hebben gesproken, is het eenvoudiger om tot een keuze voor het uiteindelijke behandeldoel te komen.’
- Verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten zijn belangrijke partners in het interprofessionele team om inzicht te krijgen in de personen die vanuit patiëntenperspectief betrokken moeten worden bij de besluitvorming. Vanwege de anamnese en heteroanamnese heeft een verpleegkundige vaak het meeste inzicht in de situatie van de patiënt en de naasten van de patiënt die mogelijk een rol hebben inde besluitvorming.
- Soms hebben patiënten niet precies begrepen wat de arts heeft verteld over de voor- en nadelen van de verschillende opties. Verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten kunnen hierin veel betekenen door de betreffende informatie in begrijpelijke taal te herhalen.
Rol als besliscoach
De kwaliteit van het proces van Samen Beslissen bewaken is de rol van de besliscoach. Het Ottawa Decision Support Framework is een belangrijk handvat hierbij met vier uitgewerkte taken:
- Achterhalen wat de patiënt nodig heeft om te kunnen beslissen:
a) Welke onzekerheden of twijfels heeft de patiënt?
b) Welke kennis heeft de patiënt?
c) Wat zijn de waarden van de patiënt?
d) Welke ondersteuning heeft de patiënt nodig? - De patiënt ondersteunen naar zijn behoefte, bijvoorbeeld door coaching of het aanbieden van keuzehulpen;
- Het proces van Samen Beslissen monitoren en faciliteren;
- Achterhalen wat de implicaties van een beslissing zijn, bijvoorbeeld ten aanzien van therapietrouw, motivatie, haalbaarheid en belastbaarheid van de patiënt.
