Sinds 2017 is er al de ‘Beter Laten-lijst’ met 66 handelingen uit 125 richtlijnen die verpleegkundigen beter kunnen laten. Deze lijst is samengesteld door onderzoekers van het Radboudumc in Nijmegen. Voorbeelden zijn het onnodig plaatsen van katheters of het bedekken van een al gesloten wond. De onderzoekers vroegen destijds ook welke handelingen verpleegkundigen zelf overbodig vonden. Dagelijks zwachtelen en onnodig vaak vitale functies controleren noemden zij.
Niet gepaste zorghandelingen terugdringen
De Beter Laten lijst is flink verspreid maar de handelingen ook echt niet meer doen is niet zo eenvoudig voor verpleegkundigen. Soms omdat het dagelijkse routine is, soms omdat anderen erom blijven vragen. De beroepsvereniging V&VN werkt daarom samen in twee projecten om niet gepaste zorghandelingen echt terug te dringen.
Project voor de wijk
In het project RENEW (meeR gEpast gebruik met beter lateN in dE Wijk) krijgen twaalf wijkteams een jaar lang daar begeleiding voor. ‘Elk team kiest handelingen die ze willen gaan laten. Er worden praktische tools (zoals checklists, stappenplannen en vragenlijsten) en plannen van aanpak (strategieën) ontwikkeld en door de teams in de praktijk getest. Al deze kennis en instrumenten worden na de pilot opgeleverd in een toolkit, waarmee zorgverleners in de wijk zelfstandig mee aan de slag kunnen om niet gepaste zorg uit te bannen’, schrijft V&VN.*
‘Niet meer dagelijks volledig wassen’
Hier komt ook de top 5 van handelingen uit die nog vaak worden toegepast, maar waar verpleegkundigen mee zouden moeten stoppen, aldus de onderzoekers. Wijkverpleegkundige en uitvoerend onderzoeker Benjamin Wendt noemt op venvn.nl bijvoorbeeld dagelijks volledig wassen. Een ruime meerderheid van de ondervraagden geeft aan dit nog te doen. ‘Onnodig. Sterker nog: het wordt echt afgeraden. Als je een cliënt elke dag wast met water en zeep, verdwijnt het natuurlijke vetlaagje op de huid. Dat kan zorgen voor een geïrriteerde, jeukende huid. Vaak is het een wens van de cliënt, familie en/of mantelzorgers’, aldus Wendt.
Verder in de top 5:
2. Blaasspoelen om het verstoppen van een urinewegkatheter te voorkomen,
3. Extra inlegger in continentiebroekje,
4. Hergebruiken van katheterzak,
5. Poeders, pasta’s en zinkzalf bij smetplekken.
Bij diverse overbodige handelingen zijn het overigens andere partijen die (ook) slagen moeten maken. Zo worden katheterzakken vaak gebruikt omdat zorgverzekeraars maar een katheterzak per week vergoeden.
Project voor de ziekenhuizen
Voor de ziekenhuizen loopt sinds oktober 2021 het project KwaliTIJD**. V&VN schrijft: ‘In tien deelnemende ziekenhuizen zijn verpleegkundige teams aan de slag gegaan met de implementatie van ‘Beter Laten’ onderwerpen. Alle deelnemers hebben zelf één of twee onderwerpen gekozen om mee te starten. Ze ontvangen daarbij individuele begeleiding en nemen deel aan groepsbijeenkomsten om van elkaar te leren en ervaringen uit te wisselen. Tijdens het project geven verpleegkundigen aan wat zij nodig hebben om het gekozen ‘Beter Laten’ onderwerp ook daadwerkelijk in de praktijk te implementeren. Én er wordt gekeken wat er nodig is binnen hun organisatie om in de toekomst met gepast gebruik onderwerpen aan de slag te blijven. Op basis hiervan worden praktische tools gemaakt. Met als doel een complete toolkit voor verpleegkundigen die zij zelf in de praktijk kunnen gebruiken.’
* RENEW is een samenwerking tussen IQ Healthcare, Radboudumc, Hogeschool Arnhem Nijmegen, V&VN en Vilans.
**KwaliTIJD is een samenwerking tussen V&VN en het programma Zorgevaluatie en Gepast Gebruik (ZE&GG).
