In 1982 schreef ik, samen met Theo Dassen, het Zwartboek van de verpleging. Deze uitgave, gemaakt in opdracht van de toenmalige belangenvereniging voor verpleegkundigen en verzorgenden Het Beterschap, gaf aan wat volgens verpleegkundigen en verzorgenden de gevolgen waren van het toenmalige personeelstekort.
Nu, 40 jaar later, heb ik een Witboek gemaakt met als doel tegenwicht te bieden aan de negatieve berichtgeving in dagbladen over verplegen en verzorgen. Helpenden, verzorgenden, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en studenten voor deze beroepen komen aan het woord over hun passie en beroepstrots.
Vragenlijst
In december 2021 is een vragenlijst uitgezet. De vragen gaan over redenen dat verpleegkundigen en verzorgenden hun vak uitoefenen, de waarde van verplegen en verzorgen voor de patiënt, de beroepsgroepen waarmee wordt samengewerkt én de samenleving. Ten slotte is deelnemers gevraagd de kern van hun vak met een woord te typeren. 1.162 vakgenoten vulden de vragenlijst in, 235 van hen zijn student.
Het Witboek bevat per vraag een tabel met de meest genoemde thema’s en de frequentie waarmee deze thema’s zijn genoemd. Zie als voorbeeld de tabel voor de thema’s behorend bij de vraag over de waarde van verplegen en verzorgen voor de zorgvrager. Aansluitend is er in het Witboek een samenvatting van de opmerkingen per thema en daarna volgen talrijke mooie citaten uit de antwoorden. Het is een digitaal Witboek, dat kosteloos verspreid wordt om een zo optimaal mogelijk bereik te hebben.
Tabel 1 Waarde van verplegen en verzorgen voor de zorgvrager
| Vanuit visie werken | 359 |
| Contact | 273 |
| Kwaliteitsbevordering | 208 |
| Kwetsbare mensen ondersteunen | 157 |
| Herstel bevorderen | 139 |
| Interventies waar patiënt profijt van heeft | 139 |
| Eigen regie bevorderen | 121 |
| Onbetaalbaar | 105 |
| Zelfzorg overnemen | 91 |
| Zorg in eigen omgeving | 68 |
| Van betekenis zijn | 46 |
| Continuïteit en coördinatie van zorg | 43 |
| Aandacht | 23 |
| Belangenbehartiger | 22 |
| Zonder verpleging en verzorging geen gezondheidszorg | 11 |
Mooi
De drie meest genoemde thema’s dat verpleegkundigen en verzorgenden hun vak mooi vinden: kunnen beschikken over talloze vaardigheden (362), variatie van het werk (338) en de relatie met de zorgvrager (285).
De derde vraag gaat over wat verplegen en verzorgen oplevert voor de beroepsgroepen waarmee wordt samengewerkt. Hier worden als belangrijkste onderwerpen genoemd: samenwerking en elkaars expertise aanvullen (476), coördinatie van zorg (360) en aanleveren van relevante gegevens voor deze beroepsgroepen (352).
De waarde van verplegen en verzorgen voor de samenleving zit vooral in de onmisbaarheid van zorg (290), het bevorderen van de kwaliteit van leven van zorgvragers (207) en dat door het bieden van zorg mensen thuis kunnen blijven wonen (128). De laatste vraag gaat over het typeren van het vak in één woord. Drie woorden springen eruit: dankbaarheid (125), ondersteuner (80) en liefde (79).
Twee van de bijna 6.000 citaten zijn: ‘Je kunt de patiënt als reisleider door een soms angstige reis heen helpen’ en ‘Verpleegkundigen zijn dragers, bewakers van de basale rechten, normen en waarden van de zieken en kwetsbaren in de samenleving’.
Het Witboek wil bijdragen aan een positief imago van de zorgberoepen en maakt de aantrekkelijkheid van verplegen en verzorgen voor jonge mensen zichtbaar. Zo nodigt het hen uit te kiezen voor een zorgberoep. ‘Zonder verplegen en verzorgen is er geen toekomst’, schreef iemand.
Aart Eliens, verpleegkundige (niet praktiserend) en verplegingswetenschapper
