Het Centrum voor Ethiek en Gezondheid heeft tot taak de politiek onder de aandacht te brengen op welke keuzes in de zorg ethische reflectie noodzakelijk is. Daarover publiceerde het de brochure Ethiek in tijden van corona met een bijdrage van Hans van Dartel en Ankana Spekkink over de morele uitdagingen waar de pandemie verpleegkundigen voor stelt. Zij laten zien dat de beheersingsmaatregelen van de overheid (bijvoorbeeld rond ziekenbezoek) op gespannen voet staan met de mogelijkheden om goede verpleegkundige zorg te verlenen.

Volgens Van Dartel en Spekkink is het dan “uiteindelijk aan de individuele verpleegkundige om bij zichzelf te rade te gaan wat acceptabel is en wat niet meer”. Het gaat om “persoonlijke dilemma’s”, om de “persoonlijke verantwoordelijkheid [van verpleegkundigen] om op een eigen manier invulling te geven aan hun primaire zorgtaken”. Zij bepleiten dat verpleegkundigen “vasthouden aan de waarden die zij in de zorg voor hun zorgvragers het belangrijkst vinden”.

Wat ik gecursiveerd heb veronderstelt dat er dan drie typen ethische vraagstukken kunnen zijn. Soms mag je zelf weten of je iets doet of niet (bijvoorbeeld zelf wat langer of vaker bij een patiënt zitten). Soms mag je op je eigen manier invulling geven aan wat je doet (bijvoorbeeld een alternatief bedenken voor beperkte bezoekregelingen). En soms mag je niet zelf weten of je iets doet of niet (bijvoorbeeld beschermende maatregelen negeren). Van iedere verpleegkundige mag dan hetzelfde verwacht worden.

Kortom, ethische reflectie in tijden van corona is ook noodzakelijk op de vraag over welk type vraagstuk het gaat. Dat is denk ik wat de discussie over verplichte vaccinatie van verpleegkundigen weerbarstig maakt: mag je dat zelf weten of invullen, of wordt hierin van alle verpleegkundigen hetzelfde verwacht?

Bart Cusveller is lector Zorg en zingeving, hogeschool Viaa, Zwolle