Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Column Hugo Schalkwijk | Wat te doen met Florence Nightingale?

Hugo Schalkwijk
Florence Nightingale is zonder twijfel de bekendste verpleegkundige ooit. Ze staat steevast hoog in lijstjes van Greatest Britons. Terecht. Met haar ideeën over ziektepreventie en vooral haar talent voor statistiek maakte ze van verplegen een serieus vak. Een vak waarvoor je een gedegen opleiding nodig hebt en waar een goed salaris tegenover hoort te staan.
Hugo Schalkwijk, conservator V&VN. Foto: Stijn Rademaker

Nightingale opende daarmee ook de arbeidsmarkt voor vrouwen. Hoewel ze zichzelf nooit als feministe presenteerde, was dit een aanzienlijk moment in de emancipatie van de vrouw. Haar werk wordt tot op de dag van vandaag bestudeerd, bijvoorbeeld door historici als de Brits Lynn McDonald en de Nederlander Rob van der Peet.

Controverse

Toch is er door de jaren heen controverse ontstaan rond de persoon Nightingale. Sinds de jaren ’80 verschenen werken die haar positie ter discussie stelden. Was Nightingale wel echt zo belangrijk? Schrijven we niet veel te veel eer toe aan een enkel persoon? Gaat dat niet ten koste van de andere mannen en vrouwen die een bijdrage leverden aan de verpleging? Een bekend voorbeeld van zo’n persoon is Mary Seacole, een Brits-Jamaicaanse verpleegster die net als Nightingale uitstekend werk verrichtte tijdens de Krimoorlog. Maar Seacole werd grotendeels vergeten. Dit schrijven historici deels toe aan Nightingales hogere positie: witte vrouw van (zeer) goede komaf in de Britse samenleving.

Iedereen moet zich herkennen in ons museum’

Daarnaast is Nightingale onderwerp van hedendaagse maatschappelijke discussies. Ze deed veel goeds, maar ondersteunde ook openlijk de koloniale en racistische politiek van het 19e-eeuwse Britse rijk. Hoe gaan we daarmee om? Moeten we haar zien als een product van haar tijd? Of schrappen we haar uit onze geschiedenisboeken?

Florence Nightingale, ca. 1860. Foto: H. Hering.

Middenweg

Historica Patricia D’Antonio stelt een mooie middenweg voor: gebruik haar faam om de levendige discussies rondom de geschiedenis van de verpleegkunde te tonen. Ja, Nightingale heeft veel betekend voor de verpleging en inderdaad vrouwen (van goede komaf) een toegang tot de arbeidsmarkt verschaft. Maar erken ook voor wie zij deze deur sloot: mensen van kleur, vrouwen uit de arbeidersklasse en mannen; en wat voor effect dit had op de verdere ontwikkeling van de verpleegkunde.

Gewaardeerd

Ook binnen het Florence Nightingale Instituut speelde deze discussie in de afgelopen periode. Was deze naam nog wel passend voor ons museum? Deed het recht aan alle andere (Nederlandse) verpleegkundigen en verzorgenden die de zorg vormden? Wij denken van niet, en daarom maken wij graag de beweging van het Florence Nightingale Instituut naar een Museum voor de Verpleegkunde. Een museum waarin nadrukkelijk alle verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten zich herkennen en gewaardeerd voelen.