Ineke van de Pol is verpleegkundig onderzoeker en teamhoofd Intensive en Medium Care binnen het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein. Het was een doel van haar en collega’s om bij patiënten met een centraal veneuze katheter minder vaak de infuus- en drukmeetsystemen te vervangen. Dit past bij de ambitie te komen tot meer duurzaamheid, werklastverlichting en minder onnodige zorg.

Ze vertelt: ‘Een van de grootste risico’s bij een centraal veneuze katheter is het ontwikkelen van een lijnsepsis. Om dit risico te verlagen worden hygiënemaatregelen genomen, zoals het regelmatig vervangen van alle aansluitingen op deze lijn: arteriële en centraal veneuze druk (CVD), drukmeetsysteem, kranenblok en daarop aangesloten medicatie, twee infuussystemen en pleisters. De internationale richtlijn adviseert een tijdsinterval van iedere vier tot zeven dagen. Maar zeven dagen was nog niet goed geborgd in de literatuur, waardoor in de regel vier dagen werd aangehouden.’

Geen extra risico

In 2019 stapte het St. Antonius Ziekenhuis over van vier naar zeven dagen, onder strikte monitoring. Van de Pol: ‘Uit onze monitoring bleek dat het om de zeven dagen vervangen van de infuus-en drukmeetsystemen geen extra risico op infectie voor de patiënt meebracht. De Covid-pandemie heeft voor enige vertraging gezorgd om de resultaten goed op te schrijven, maar in oktober 2023 hebben we een artikel in Intensive and Critical Care Nursing gepubliceerd. Om zo ook andere ziekenhuizen te stimuleren op deze wijze te gaan werken. Toen ik het gepubliceerde artikel deelde op LinkedIn, kreeg ik van collega’s uit andere organisaties al veel positieve reacties.’

Wat is het resultaat van het initiatief? Van de Pol: ‘Iedere zevende dag vervangen is inmiddels de standaard in het St. Antonius. Daarmee hebben we in een jaar 345 infuus- en drukmeetsystemen, € 17.250 materiaalkosten en, last but not least, 258 verpleegkundige werkuren bespaard. Het zou fijn zijn wanneer bijvoorbeeld De Groene IC onze bevindingen als landelijke tip zou overnemen.’

Trotse verpleegkundigen

De grootste hindernis was volgens Van de Pol de onzekerheid onder collega’s om de oude werkwijze los te laten. ‘Ondanks dat je kunt onderbouwen dat de patiënt er geen nadelige gevolgen van ondervindt. Dat een medisch microbioloog/intensivist heeft meegeschreven aan het artikel en het gepubliceerd is in Intensive and Critical Care Nursing, heeft wel geholpen om vertrouwen te wekken.

‘Minder vervangen betekent minder materiaalkosten’

Verpleegkundigen op de IC zijn nu trots dat ze naar aanleiding van dit artikel gebeld worden door andere ziekenhuizen: “We lopen voorop!” Verder is het lastig om puur op basis van duurzaamheid dingen te veranderen. Maar je ziet het: je pakt meteen een besparing op kosten en een groot aantal verpleegkundige uren mee.’

Over de rol van verpleegkundigen zegt Van de Pol: ‘Het minder frequent vervangen van materiaal is een vorm van de-implementeren. Toen het vertrouwen er was, vonden collega’s het heerlijk hieraan mee te werken. Daarnaast hebben ze een belangrijke rol gespeeld in het scoren van onderzoeksresultaten. De conclusies hebben we kunnen trekken op basis van een aantal stappen waarvoor we 2.000 patiënten gemonitord hebben. Dat kan je onmogelijk alleen.’

Welke les heeft Van de Pol geleerd? ‘Ik kijk nu nog kritischer naar al onze werkprocessen. Alles wat we op intervalbasis verschonen, is veelal infectiepreventie-gerelateerd: vernevelkapjes (iedere 24 uur), infuusvloeistoffen (iedere 24 uur). Ook voor sondevoedingssystemen adviseert de fabrikant iedere dag vervanging. Dat hebben we na een testfase teruggebracht naar iedere drie dagen en beschreven in een Medical Device Regulation (MDR). Dat scheelt zo’n honderd systemen per maand op de IC/MC. Een andere les: duurzaamheid hoeft niet altijd geld te kosten. Je kunt er ook mee besparen.’