Voor complexe wonden, zoals decubitus, diabetische voetwonden en postoperatief geïnfecteerde wonden, wordt vaak gebruikgemaakt van negatieve druktherapie (NDT). De behandeling bestaat uit: een spons in de wond brengen en deze fixeren met folie. Vervolgens wordt daarop een pomp aangesloten. De pomp zuigt continu lucht, zodat een negatieve druk in de wond ontstaat. Ook wordt overtollig wondvocht afgevoerd.

Onderzoek laat zien dat NDT bij wonden aan de onderste ledematen efficiënter is dan standaardwondzorg, zoals alginaat-, hydrofiber en schuimverbanden.^1-2 Bij andere soorten wonden is een snellere genezing in het voordeel van NDT niet aangetoond. Op basis van een eerder door ons uitgevoerde literatuurstudie blijkt dat NDT nadelige effecten kan hebben op de ervaren kwaliteit van leven.³ Dit verklaart mogelijk de resultaten van een ander onderzoek van ons.

Hierin stopte 20 procent van de patiënten met een postoperatief geïnfecteerde buikwond voortijdig met NDT, omdat zij zich beperkt voelden in hun dagelijkse activiteiten.⁴ Het lijkt er dus op dat NDT een grote impact heeft op kwaliteit van leven. Maar wat houdt die impact precies in? Wat ervaren patiënten die behandeld worden met NDT? Deze vragen wilden we graag beantwoorden om duidelijkheid te krijgen over mogelijke redenen voor vroegtijdig stoppen met NDT.⁵

Inzicht krijgen in de ervaringen van patiënten die behandeld zijn met NDT in relatie tot kwaliteit van leven^.5

We voerden een systematische literatuurstudie uit waarin we kwalitatieve studies includeerden, oftewel studies waarin werd gebruikgemaakt van bijvoorbeeld interviews. Andere inclusiecriteria: betrekking hebben op de ervaringen van patiënten met NDT in relatie tot kwaliteit van leven, geschreven in het Engels of Nederlands én van voldoende kwaliteit zijn. We hebben gezocht naar studies die gepubliceerd waren vanaf 2000, omdat toen de eerste studies over mobiele NDT-systemen werden gepubliceerd.

De zoekactie is uitgevoerd in databases, waaronder PubMed. De zoektermen zijn weergegeven in het artikel, evenals een stroomdiagram van de selectie van artikelen. Hierdoor is het proces reproduceerbaar. Twee onafhankelijke auteurs hebben de studieselectie uitgevoerd en drie onafhankelijke auteurs hebben de geïncludeerde studies beoordeeld op hun methodologische kwaliteit. Dit deden ze met de Critical Appraisal Skills Program (CASP)-checklist voor kwalitatief onderzoek.

Een studie werd als goed beschouwd als ten minste 90 procent van de CASP-items voldoende was. Vervolgens werden de resultaten van de geïncludeerde studies geëxtraheerd, waarna twee auteurs centrale thema’s identificeerden met een contentanalyse. Studiekarakteristieken zijn samen met de belangrijkste resultaten weergegeven in een tabel.

We hebben vijf studies met ervaringen van in totaal 51 patiënten geïncludeerd. De studies waren van redelijke tot goede kwaliteit. De meeste studies (n = 4) includeerden patiënten met een verscheidenheid van chronische en acute wonden en op verschillende lichaamslocaties. Patiënten werden hoofd- zakelijk thuis behandeld met NDT met behulp van draagbare apparatuur. In twee studies is het type apparatuur onbekend.

Vier centrale thema’s werden geïdentificeerd:

1. Verminderde bewegingsvrijheid veroorzaakt door een elektrisch apparaat. ‘Aan een apparaat vastzitten’ leidt tot verminderde bewegingsvrijheid en heeft ook psychologische gevolgen. Het apparaat kan alarmeren, wat door patiënten als bedreigend ervaren wordt, zowel voor hun veiligheid als voor de effectiviteit van de therapie. Daarnaast schamen patiënten zich, omdat ze zo duidelijk ‘in behandeling’ te zijn. Dit leidt tot minder sociaal contact.
2. Verminderd zelfbeeld. Behandeling met NDT betekent vastzitten aan een apparaat dat patiënten voortdurend herinnert aan hun wond en de daarmee gepaard gaande ongemakken, zoals pijn, geur, niet kunnen douchen en afhankelijkheid van anderen. Patiënten voelen zich onaantrekkelijk en hebben een veranderd zelfbeeld.
3. Toegenomen sociale en professionele afhankelijkheid. Professionele hulp en ondersteuning door familie en vrienden, zowel mentaal als praktisch, worden als belangrijk beschouwd. Deze afhankelijkheid beperkt de patiënten wel in het vervullen van hun normale rol in het gezin/de familie. Ook ervaren patiënten dat niet alle zorgprofessionals bekwaam zijn in het adequaat toepassen van NDT, beschikken over voldoende kennis over de voortgang van de wondgenezing en inzicht hebben in de implicaties van NDT. Dit wordt als vervelend ervaren, omdat patiënten hiervan wel afhankelijk zijn.
4. Het verkrijgen van controle over de situatie. Na verloop van tijd lijken patiënten NDT beter te verdragen. Ze krijgen controle over hun situatie en accepteren deze. Een positieve professionele relatie gecombineerd met ondersteuning vanuit het gezin, helpt bij het accepteren van NDT.

Beschouwing

Het onderzoek is opgezet volgens de kwaliteitsrichtlijnen voor systematische literatuuronderzoeken. Belangrijke stappen, zoals de studieselectie, kwaliteitsbeoordeling, data-extractie en analyse, zijn uitgevoerd door minimaal twee onafhankelijke personen. Dit verhoogt de objectiviteit van het onderzoek. Toch zijn er punten in onze studie waarop we kritisch moeten zijn. Het aantal geïncludeerde studies, met in totaal ervaringen van 51 patiënten, is beperkt.

Wel zijn deze vijf onderzoeken voldoende, omdat in de contentanalyse verzadiging is bereikt op de gevonden thema’s. Zoals in de resultaten aangegeven, varieerden wondlocaties. Dit kan de ervaringen van de patiënt beïnvloeden. Daarnaast is het mogelijk dat het überhaupt hebben van een wond resulteert in de beschreven thema’s. Toch zijn wij van mening dat de resultaten toe te schrijven zijn aan de NDT, omdat in de studies expliciet het verband is gelegd tussen de beschreven ervaringen en het gebruik van NDT.