Het is bijna 12 mei, de dag waarop verpleegkundigen wereldwijd stilstaan bij de geboortedatum van Florence Nightingale, symbool voor de moderne professionele verpleging. Op het moment van schrijven van dit stuk roert de verpleging zich op een minder feestelijke manier: er wordt weer (eens) gestaakt voor betere primaire arbeidsvoorwaarden. Dat zou de verpleging vaker mogen doen: niet alles voor zoete koek slikken en de macht van het getal (verpleging & verzorging) als grootste beroepsorganisatie in de zorg) laten spreken.

Knetterharde discriminatie

Dat geldt ook bij een ander grof schandaal in onze beroepsgroep: het publieke geheim van de knetterharde discriminatie van onze verpleegkundigen ‘van kleur’. Nog niet zo lang geleden toonden twee rapporten die feiten over discriminatie vanuit de patiënten weer eens onverbloemd aan. Het Kennisplatform Inclusief Samenleven publiceerde eind 2021 al het stuitende rapport Wanneer de patiënt niet op z’n best is. Niet lang daarna volgde een rapport van IDEM Rotterdam, Groot verantwoordelijkheidsgevoel en een dikke huid, over hoe zorgverleners in de Rotterdamse ouderenzorg omgaan met discriminatie door cliënten.

De beroepsgroep die het las, deed een plas en alles bleef zoals het was. Niet erg slim, gegeven de grote behoefte aan het terugdringen van het vroegtijdig verlaten van het beroep. Überhaupt niet zo solidair met collega’s van kleur – je zou toch ook bij een schandaal als dit ‘actie’ verwachten vanuit de beroepsgroep zelf?

Heldendaden

Daarom is het tijd om komende 12 mei eens te gebruiken om de daad bij het woord te voegen. Zoals gezegd herdenken we dan de geboortedag van Florence Nightingale – beroemd geworden door haar werkzaamheden tijdens de Krimoorlog. Wat nauwelijks tot niet bekend is in de verpleegkundige historie en wat niet onderwezen wordt binnen de verpleegkundige opleidingen, zijn de aanwezigheid en ‘heldendaden’ van een andere verpleegkundige, die door onze Florence niet altijd vriendelijk bejegend werd. Ik doel op de van Jamaicaanse afkomst zijnde Mary Jane Seacole (1805-1881). Zij werd geboren als dochter van de Schotse militair James Grant en een vrije Jamaicaanse moeder. Laatstgenoemde was bekend met Caribische en Afrikaanse geneesmethodes, die ze doorgaf aan haar dochter.

Alternatieve erebelofte

Wie meer wil weten over leven en werk van dit icoon (haar portret maakte deel uit van de tentoonstelling Iconen die het Fries Museum, in samenwerking met de Londense National Portret Gallery, tot januari 2022 organiseerde), moet zeker aflevering 4 (Mary Seacole, de andere Nightingale) van de NTR-serie Nieuwe blik terug van 19 maart terugzien. Een van de programmamakers ontwierp een alternatieve erebelofte of eed op basis van de inspiratie die ze opdeed uit het levensverhaal van Seacole:

Ik zweer/beloof dat ik mijn beroep als verpleegkundige/verzorgende* op een verantwoorde en betrouwbare wijze zal uitoefenen. Dat betekent:

• Dat ik zorgvragers liefdevol zal verzorgen, hun lijden zal verlichten en hen zal helpen de best mogelijke kwaliteit van leven te realiseren.
• Dat ik mij niet laat tegenhouden door mijn leeftijd. Als veertiger kan ik nog prima van mijn geboorteland Jamaica naar Engeland afreizen, om in de Krimoorlog te kunnen dienen.
• Dat ik geen onderscheid maak in aan welke kant mijn patiënten van het front hebben gevochten.
• Dat ik mijn patiënten ‘mijn jongens’ of ‘mijn zonen’ noem.
• Dat ik mij als bi-culturele vrouw een weg baan door een wereld vol sociale ongelijkheid en racisme: ik vaar op mijn principes.
• Dat ik, ondanks dat ik mijn hele leven in de schaduw van mijn witte collega Florence Nightingale heb gestaan, mijn hoofd omhoog houd.
• Dat ik verder kijk dan alleen de westerse geneeskunde, en deze slim weet te verenigen met Caribische en Afrikaanse geneesmethodes, zoals ooit geleerd door mijn moeder.
• Dat ik best zo af en toe een scheutje rum in de thee van mijn patiënten kan gieten.
• Dat ik mijn rol als verpleegkundige prima kan combineren met die van zakenvrouw.
• Dat ik mijn rol als verpleegkundige prima kan combineren met die van autobiograaf.
• Dat ik mijn rol als verpleegkundige prima kan combineren met die van bouwvakker. Geen onderdak voor gewonde soldaten? Dan bouw ik met behulp van drijfhout en ijzeren platen zelf wel een ziekenhuis.

Dat beloof ik/Zo waarlijk helpe mij God** almachtig

* Bepaal lekker zelf wat van toepassing is.

** De term ‘God’ mag je desgewenst vervangen door de naam die bij jouw religie hoort.

Jaartje met rust laten

Met deze eed in gedachten roep ik op om op 12 mei 2023 Florence Nightingale eens een jaartje met rust te laten en de spotlights te richten op deze geweldige Mary Seacole en al die verpleegkundigen van kleur die het verdienen om op een voetstuk geplaatst te worden. Ere wie ere en aandacht toekomt!