Op maandag 1 juli is het Generiek kompas Samen werken aan kwaliteit van bestaan opgenomen in het register van Zorginstituut Nederland. Het is in de plaats gekomen van de kwaliteitskaders wijkverpleging en verpleeghuiszorg en het addendum voor Wlz-zorg thuis. Het nieuwe Kompas voor verpleeghuiszorg, wijkverpleging en zorg thuis kijkt op een andere manier naar kwaliteit van bestaan van (oudere) cliënten. Er is meer aandacht voor het voorbereiden op ouder worden en het beschrijft de rol van de zorgprofessionals daarbij.

Zeggenschap

V&VN-voorzitter Bianca Buurman zegt op de website van de beroepsvereniging: ‘Er zijn minder vaste regels en er is meer ruimte voor zeggenschap in het Kompas. Daar heeft V&VN zich voor ingezet. Ik roep verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten dan ook op om – in het belang van de cliënt – die ruimte te pakken. Dit is echt een kans voor onze beroepen.’

Vraag van de cliënt volgen

Het Kompas speelt in op behoeften die ontstaan nu onze samenleving sterk vergrijst, de zorgvraag blijft groeien en er tegelijk een tekort is aan verpleeghuisplekken en zorgverleners. Buurman: ‘Het is nodig om op een andere manier te kijken naar kwaliteit en hoe we de zorg organiseren. De grootste verandering is dat dit Kompas de vraag van de cliënt volgt, ongeacht de plek waar iemand woont of vanuit welke wet de zorg wordt geleverd. Of iemand nu thuis woont, in het verpleeghuis of ergens daartussenin.’

Benodigde deskundigheid inschatten

Met het nieuwe kader is meer maatwerk mogelijk. In de oude kwaliteitskaders moest er bijvoorbeeld een bepaalde personeelssamenstelling zijn, zoals ‘minimaal twee zorgprofessionals op drukke momenten’. Buurman: ‘Die samenstelling wordt niet meer voorgeschreven. Als team en als professional heb je zeggenschap over wat nodig is. Het nieuwe Kompas gaat dus uit van maatwerk. Soms heb je die twee collega’s inderdaad nodig en soms niet. Dat is afhankelijk van de zwaarte van de zorg die nodig is voor de cliënt. V&VN heeft zich er hard voor gemaakt dat zorgprofessionals die ruimte en zeggenschap krijgen om maatwerk te kunnen leveren. Zij kunnen binnen hun team heel goed inschatten welke deskundigheid nodig is.’

Uitdaging

Het nieuwe Kompas legt de verantwoordelijkheid voor de te geven zorg bij de drie betrokken partijen: zorgorganisatie, zorgprofessional en cliënt. Buurman: ‘Het is zaak niet te schrikken van die verantwoordelijkheid, maar er een uitdaging in te zien en je rol te pakken. Als jij als zorgprofessional bijvoorbeeld vindt dat een bepaalde samenstelling van personeel niet goed genoeg is, moet je dat aankaarten.’

Minder administratie

Welke informatie is nodig voor goede zorg? En hoe kun je die gegevens gebruiken om bijvoorbeeld een beter beeld te krijgen van het medicatiegebruik of van mensen met onbegrepen gedrag? Op die vragen ligt het accent in het Kompas. De administratieve lasten verminderen, omdat niet alles meer verplicht moet worden uitgevraagd en aangeleverd aan de zorgverzekeraar, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) of het management. Buurman: ‘Dat getuigt van meer vertrouwen in de zorgprofessional’.

De V&VN-voorzitter vervolgt: ‘Minder administratie is een grote wens van de zorgprofessionals en wat beoogd zorgminister Agema (citaat 1 juli, red.) zelfs een “heilig doel” noemt. Je kunt bijvoorbeeld als team kiezen met welk onderwerp je wél aan de slag gaat. Stel, je wilt meer informatie over continentieproblemen omdat dat veel speelt in de wijk. Dan ga je dat uitvragen om te kijken wat de oorzaak en de stand van zaken is. De uitkomst helpt je om verbeterdoelen op te stellen. Wellicht zie je dan ook dat er bijscholing nodig is.’

Ervaringen cliënten meten

Wat is zoal verplicht in het nieuwe Kompas? Buurman. ‘Zorgorganisaties moeten de ervaringen van cliënten meten en ze moeten een kwaliteitsbeeld van de organisatie opstellen op basis van vijf bouwstenen.’ Het gaat om: (1) het kennen van de wensen en behoeften, (2) het bouwen van netwerken, (3) deskundigheidsmix, (4) leren en ontwikkelen en (5) inzicht in kwaliteit.