Zeggenschap is voor de verpleegkundige beroepsgroep een voorwaarde om goede kwaliteit van zorg te leveren en met plezier, bevlogen en betekenisvol te werken. Kunnen verpleegkundigen voldoende zelfstandig beslissingen nemen binnen hun eigen vakgebied en hebben ze zeggenschap over de beroepsuitoefening, dan willen zij graag bij de organisatie blijven werken.

Digitale vragenlijst

Mede met het oog op deze kennis heeft het ministerie van VWS in september en oktober vorig jaar de Landelijke Monitor Zeggenschap uitgevoerd. 21.333 zorgprofessionals hebben meegedaan aan deze nulmeting. Verpleegkundigen (75 procent), verzorgenden (15 procent), begeleiders (6 procent) en verpleegkundig specialisten (4 procent) – kortweg VVVB’ers – vulden een digitale vragenlijst in.

De gemiddelde totaalscore op de ‘ervaren zeggenschap’ is 6,0. De VVVB’ers ervaren dus gemiddeld vaker dat (de voorwaarden voor) autonomie en zeggenschap wel aanwezig zijn dan niet. Toch laat ruim de helft weten (veel) meer zeggenschap te wensen: 52,2 procent. Meer dan een kwart (25,5 procent) heeft behoefte aan meer autonomie.

Tijd en ruimte voor ontwikkeling

In het onderzoek wordt onder zeggenschap verstaan: de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op besluiten die van invloed zijn op de dagelijkse beroepsuitoefening en op zaken die verwant zijn aan de beroepsuitoefening (randvoorwaarden voor werk). De respondenten ervaren de meeste zeggenschap op het vlak van interprofessionele samenwerking en de minste op het terrein van personeelsbeleid en ontwikkeling. ‘Tijd en ruimte voor ontwikkeling’ is de meest genoemde interventie die nodig is om zeggenschap te versterken.

Als ze ontevreden raken omdat ze geen invloed mogen uitoefenen in hun organisatie, groeit bij 22 procent van de respondenten de kans dat ze overwegen binnen een jaar hun baan op te zeggen.

Eigenaarschap en betrokkenheid

De auteurs bevelen onder meer aan VVVB’ers te betrekken bij besluitvormingsprocessen over kwaliteitsverbetering. ‘Dit vergroot hun gevoel van eigenaarschap en betrokkenheid. Creëer mechanismen voor regelmatige feedback en communicatie tussen leidinggevenden en VVVB’ers. Door deze aanbevelingen in overweging te nemen, kunnen zorgorganisaties een omgeving creëren waarin VVVB’ers effectief kunnen bijdragen aan kwaliteitsverbetering zonder dat dit leidt tot frustratie of afname van aandacht voor directe zorg.’

De rapportage Nulmeting 2023 van de Landelijke Monitor Zeggenschap is hier te vinden.